W obecnej unijnej siedmiolatce rozwój regionu będzie wspierany w ramach Programu Regionalnego Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021–2027, którego wartość sięga 2,1 mld euro, czyli ok. 9,5 mld zł. Nabory w pierwszych konkursach już się odbyły, a w przygotowaniach są kolejne. W ostatnich latach na Mazowszu dzięki środkom z UE udało się zrealizować tysiące inwestycji, m.in. budowę lotniska w Modlinie, bulwary wiślane w Płocku i zachodnią obwodnicę Grodziska Mazowieckiego. Z unijnych funduszy skorzystały samorządy i przedsiębiorcy, którzy dostali fundusze na założenie i rozwijanie własnej działalności, szkolenia i wdrażanie innowacji, ale także rolnicy, uczelnie i instytuty badawcze oraz organizacje pozarządowe.
– Fundusze europejskie wpłynęły na wzrost konkurencyjności naszych firm, ale i całego Mazowsza, w różnych segmentach i dziedzinach, jak np. IT, przemysł chemiczny, branże kreatywne, a także turystyka czy usługi hotelowe. To wszystko, wsparte środkami unijnymi, powoduje, że dzisiaj nasze firmy, nasze usługi, nasze instytucje są po prostu na bardzo wysokim poziomie i są konkurencyjne – mówi agencji Newseria Biznes Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego, podczas 13. Forum Rozwoju Mazowsza.
Jak podaje Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, dofinansowanie projektów z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego w latach 2014–2020 przekroczyło już ponad 8,6 mld zł, unijne wsparcie finansowe objęło ponad 5,8 tys. inwestycji realizowanych przez samorządy, biznes, sektor naukowy i pozarządowy.
Ponad 1,6 mld zł z programu regionalnego na lata 2014–2020 przeznaczone zostało również na inwestycje w niskoemisyjną gospodarkę i poprawę efektywności energetycznej, obejmujące m.in. termomodernizację budynków, wymianę starych kopciuchów, montaż instalacji fotowoltaicznych i inwestycje w odnawialne źródła energii. Według danych MJWPU ten obszar wsparcia cieszy się największym powodzeniem wśród mazowieckich beneficjentów, którzy realizują gros projektów właśnie z zakresu przechodzenia na niskoemisyjną gospodarkę.
– Jednym z najważniejszych działań jest oczywiście wsparcie dla małej i średniej przedsiębiorczości w szeroko rozumianym programie zielonej Europy. To m.in. inwestycje w ograniczenie zużycia energii, nowe sposoby wytwarzania lub zarządzania energią, programy dotyczące wszystkiego, co nazywamy ekologizacją naszego życia – wymienia Adam Struzik. – Ważnym elementem są też osiągnięcia naukowo-badawcze i ich transfer do przedsiębiorczości. Jesteśmy dziś potentatem, jeżeli chodzi o zaplecze naukowo-badawcze, mamy najwięcej uczelni wyższych, instytutów naukowo-badawczych i one – poprzez ścisłą współpracę z przedsiębiorcami – znacząco przyczyniają się do naszego rozwoju.
W poprzedniej siedmiolatce z unijnych środków zrealizowano na Mazowszu tysiące inwestycji. Ich efektem są nie tylko innowacje i nowe miejsca pracy, ale też nowe drogi i obwodnice, chodniki, szkoły, przedszkola czy odnowione parki i muzea. Jak podaje MJWPU, bez funduszy europejskich nie byłoby na Mazowszu ponad 200 km nowych dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, nowoczesnego i ekologicznego transportu publicznego, wielu tras rowerowych, parkingów Parkuj i Jedź, rozwoju mobilności miejskiej, odrestaurowanych zabytków czy nowoczesnych budynków użyteczności publicznej.
Do największych projektów zrealizowanych dotąd na Mazowszu dzięki funduszom europejskim należą m.in. zachodnia obwodnica Grodziska Mazowieckiego, budowa nowego lotniska w Modlinie, z którego już skorzystało ponad 20 mln pasażerów, budowa bulwarów wiślanych w Płocku, najnowocześniejszy w Polsce szpital psychiatryczny – Mazowiecki Szpital Wojewódzkiego Drewnica, rewitalizacja Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie, który przyciąga turystów z całej Polski, oraz budowa Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego, służącej do edukacji oraz prowadzenia badań naukowych.
– Wśród największych inwestycji, które dalej mamy w planach, jest oczywiście kontynuacja wymiany taboru: zakupienie nowoczesnego, niskoemisyjnego taboru dla Warszawskiej Kolei Dojazdowej i Kolei Mazowieckich, a także wsparcie w tym zakresie naszych ośrodków miejskich, ponieważ to też służy poprawie jakości naszego powietrza – mówi marszałek Mazowsza. – Będziemy nadal inwestować w drogi, żeby stworzyć jak najlepsze warunki dostępności dużych ośrodków miejskich, ale też żeby ludzie z małych miejscowości mogli w łatwy i szybki sposób dotrzeć do pracy, szkoły czy zrobić zakupy. Chodzi po prostu o zwiększenie mobilności naszych mieszkańców. Poważnym obszarem inwestycji w dalszym ciągu będzie też ochrona zdrowia, bo to jest bardzo kosztowna dziedzina i musimy stale modernizować i doposażać nasze placówki. Wspieramy też ośrodki kultury, których na Mazowszu mamy setki. One tworzą ciekawe produkty turystyczne i powodują, że jakość życia się poprawia.
Środki europejskie z nowego programu regionalnego dla województwa mazowieckiego na lata 2021–2027 są przewidziane m.in. na działania z zakresu dostosowania do zmian klimatu, działania społeczne i aktywizację zawodową, prace badawczo-rozwojowe, innowacje biznesowe, wsparcie edukacji czy przebudowę dróg.
– Na razie rozpoczęliśmy perspektywę finansową, pierwsze konkursy za nami, za chwilę będziemy ogłaszać ich wyniki – mówi Mariusz Frankowski, dyrektor Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych.
Jak podaje MJWPU, w ramach nowego programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021–2027 (FEM) 1,9 mld zł zostanie przeznaczone na wsparcie inwestycji na rzecz czystego powietrza. Będą to pieniądze zarówno na kompleksowe projekty termomodernizacyjne w budynkach publicznych i mieszkalnych oraz instalacje odnawialnych źródeł energii, jak i rozwój ekologicznego transportu. Nowością będzie m.in. finansowanie działań z obszaru kontroli jakości powietrza, ekodoradztwa czy przygotowania planów zrównoważonej mobilności miejskiej.
– Kolejne konkursy to m.in. wsparcie w zakresie pomocy społecznej i edukacji. I oczywiście biznes, bo bez rozwoju biznesu nie ma rozwoju Mazowsza – podkreśla Mariusz Frankowski. – Dla przedsiębiorców będziemy mieli wsparcie w postaci konkursów na projekty badawczo-rozwojowe o charakterze modułowym, łączących zarówno element B+R, jak i wdrożenie wyników tych badań do codziennej praktyki biznesowej. Innymi słowy, przedsiębiorcy będą mogli przeprowadzić badania nowego, innowacyjnego produktu, zakupić linię produkcyjną i zacząć wdrażać innowacyjny produkt na rynek. Kolejne projekty będą dotyczyć wsparcia dla klastrów o charakterze regionalnym oraz akceleracji małych biznesów, czyli przeprowadzenia małych przedsiębiorców i start-upów przez cały proces szkoleniowy i doradczy, żeby mogły skutecznie konkurować na rynku z dużymi firmami.
W obecnej unijnej siedmiolatce łączna wartość FEM to 2,1 mld euro, czyli ok. 9,5 mld zł.
– Pod kątem podejścia Unii Europejskiej do polityki regionalnej Mazowsze jest specyficzne, ponieważ jako jedyny region jesteśmy podzieleni na dwie części: bogatszą część metropolitalną, czyli stołeczny region warszawski, i część uboższą czy też mniej rozwiniętą, czyli mazowiecką część regionalną – mówi dyrektor Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych. – Różnią się one poziomem wsparcia: na poziomie stołecznym, metropolitalnym mamy 50 proc. możliwości dofinansowania projektów ze środków unijnych, w pozostałej części Mazowsza – 85 proc. Mamy też różne alokacje, różne priorytety rozwojowe w tych dwóch częściach. To będzie główna różnica w podejściu Unii Europejskiej pomiędzy perspektywą 2014–2020 a perspektywą 2021–2027.
Jak pokazują wyniki ostatniego Eurobarometru, Polacy doceniają wpływ funduszy europejskich w rozwój regionalny. Co istotne, w Polsce świadomość dotycząca polityki spójności i korzyści płynących z członkostwa w UE jest najwyższa spośród wszystkich 27 krajów Wspólnoty. Według badania przeprowadzonego w czerwcu tego roku aż 80 proc. Polaków ma świadomość inwestycji i projektów finansowanych przez UE (vs. 39 proc. unijnej średniej), a 77 proc. wie, że unijna polityka regionalna wspierała kraje członkowskie w reagowaniu na kryzys w trakcie i po pandemii COVID-19. Zdecydowana większość, bo aż 95 proc. Polaków uważa też, że projekty finansowane przez UE mają pozytywny wpływ na regiony (vs. 79 proc. unijnej średniej). Natomiast wśród najważniejszych obszarów inwestycji, które UE powinna wspierać finansowo w ramach polityki regionalnej, wymieniają przede wszystkim: infrastrukturę edukacyjną, zdrowotną i socjalną (91 proc.), ochronę środowiska naturalnego (88 proc.), inwestycje w odnawialną i czystą energię (85 proc.), wsparcie dla przedsiębiorców (84 proc.), infrastrukturę transportową (83 proc.) oraz badania naukowe i innowacje (82 proc.).
O tym, jaki wpływ na rozwój Mazowsza mają i będą mieć fundusze europejskie, przedstawiciele władz regionu, ale też Komisji Europejskiej, mazowieckich gmin i miast, sektora naukowego, przedsiębiorcy i eksperci z różnych branż rozmawiali podczas Forum Rozwoju Mazowsza. To wydarzenie, które w tym roku odbyło się po raz 13. oraz stanowi platformę wymiany doświadczeń i inspiracji. Organizatorem wydarzenia jest Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych.
