Nowe unijne przepisy, których celem jest walka z wylesianiem, miały wejść w życie 30 grudnia 2025 roku. W toku trójstronnych negocjacji między instytucjami unijnymi zaproponowano przełożenie terminu o kolejny rok, a Parlament Europejski w ubiegłym tygodniu przegłosował tę propozycję. To oznacza, że firmy zyskują dodatkowe 12 miesięcy na przygotowanie do zmian prawa. Eksperci podkreślają jednak, że odroczenie może mieć również negatywne skutki.
– W grudniu 2025 roku Rada Europejska, Komisja Europejska i Parlament Europejski postanowiły po raz kolejny odroczyć europejskie prawo przeciwko wylesianiu. Nowelizowane rozporządzenie zacznie obowiązywać 30 grudnia 2026 roku, a mikro- i mali przedsiębiorcy dostaną kolejne pół roku i będą musieli wdrożyć wymogi tego prawa do 30 czerwca 2027 roku. Warto zaznaczyć, że pomimo różnic w zdaniach wszystkie instytucje Unii Europejskiej mówią zgodnie: to prawo jest potrzebne, a lasy należy chronić – mówi agencji Newseria Jakub Wicher, koordynator ds. zrównoważonego łańcucha dostaw w Forest Stewardship Council w Polsce (FSC).
Rozporządzenie EUDR w sprawie udostępniania na rynku unijnym oraz wywozu z UE niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem oraz degradacją lasów weszło w życie w czerwcu 2023 roku. Zgodnie z nim każdy operator lub przedsiębiorca wprowadzający towary z określonych grup na rynek Unii lub eksportujący je z niego musi udowodnić, że nie pochodzą one z terenów, na których po 2020 roku dokonano wylesienia, ani że nie przyczyniają się do degradacji lasów. Dotyczy to kakao, kawy, oleju palmowego, soi, drewna, gumy i bydła.
– Z naszych ustaleń wynika, że większość dużych przedsiębiorców dostosowała się już do wymogów EUDR, co zajęło im wiele miesięcy, natomiast część mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw odkłada to na później, tłumacząc się brakiem odpowiednich zasobów – mówi Jakub Wicher.
Duże i średnie przedsiębiorstwa miały się stosować do przepisów wynikających z EUDR od 30 grudnia 2025 roku, natomiast mikro- i małe firmy – od 30 czerwca 2026 roku. W połowie września 2025 roku komisarz ds. środowiska Jessika Roswall zaproponowała odroczenie wejścia w życie regulacji o rok. Argumentowała to obawami co do wydajności systemu informatycznego TRACES NT i nierównego przygotowania państw członkowskich.
– Jest to pierwsze na świecie tak ambitne i złożone prawo, które ma na celu ochronę lasów. Zawiera nie tylko wymogi związane z biurokracją, ale przede wszystkim wymogi fachowej i bezkompromisowej oceny całych łańcuchów dostaw, za które wezmą odpowiedzialność firmy. Handel i obrót materiałami, które pochodzą z wylesiania, będzie obarczony wysokimi karami oraz możliwością wykluczenia z rynków Unii Europejskiej – podkreśla ekspert Forest Stewardship Council w Polsce.
W październiku 2025 roku Komisja Europejska opublikowała formalną propozycję, zgodnie z którą duże i średnie firmy miałyby rozpocząć stosowanie EUDR od 30 grudnia 2025 roku, ale z sześciomiesięcznym okresem przejściowym bez kar, czyli do 30 czerwca 2026 roku. Mikro- i małe przedsiębiorstwa natomiast otrzymałyby pełne odroczenie do 30 grudnia 2026 roku. Pod koniec listopada br. nastąpił kolejny zwrot akcji: posłowie do Parlamentu Europejskiego zagłosowali za odroczeniem nowych przepisów o rok. W toku negocjacji instytucje unijne wypracowały wspólne stanowisko i przedstawiły je na początku grudnia. Na ostatniej sesji plenarnej w 2025 roku europarlamentarzyści przegłosowali te zmiany. Oznacza to, że nowe prawo zacznie obowiązywać duże i średnie firmy 30 grudnia 2026 roku, a mikro- i małe przedsiębiorstwa – 30 czerwca 2027 roku.
– Kolejne odłożenie w czasie tego rozporządzenia daje możliwość znalezienia złotego środka dla różnych grup interesów i stworzenie tego prawa w taki sposób, aby było zadowalające dla wszystkich. Firmy mają więcej czasu na dostosowanie się do nowego prawa, natomiast niepewność prawna, która jest związana z tym tematem, powoduje problemy z inwestycjami długoterminowymi – ocenia skutki tej decyzji Jakub Wicher. – Komisja ryzykuje swoim wizerunkiem jako światowego lidera ochrony środowiska. Przede wszystkim jednak odłożenie tego prawa na później to kolejne tysiące hektarów lasów, które znikną z tego świata na zawsze.
Jak wynika z raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) „Global Forest Resources Assessment 2025”, od 1990 do 2025 roku w wyniku wylesiania na całym świecie utracono 489 mln ha lasów, czyli powierzchnia większa od całej Unii Europejskiej. W latach 2015–2025 było to ponad 10 mln ha rocznie, czyli powierzchnia, którą porównać można do 1/3 powierzchni Polski. Tempo wylesiania zaczyna jednak spadać – między 2000 a 2015 rokiem było to średniorocznie 13,6 mln ha.
– Nowe rozporządzenie przeciwko wylesianiu ma szansę się stać faktycznym przełomem w zakresie ochrony lasów na świecie. Wymusi ono transparentność łańcuchów dostaw, co zwiększy odpowiedzialność biznesów i zaufanie konsumentów. Kraje trzecie dostaną wsparcie, jeśli chodzi o zmiany gospodarki rolniczej w modele bardziej zbliżone do modeli zrównoważonych. Przede wszystkim jednak prawo to ma szansę się stać drogowskazem dla innych państw, które chciałyby wdrożyć skuteczne rozwiązania prawne w celu ochrony lasów – uważa ekspert Forest Stewardship Council w Polsce. – FSC ma wspólną misję z nowym rozporządzeniem – jest to ochrona zasobów leśnych na całym świecie.
Certyfikacja FSC pokrywa kluczowe elementy rozporządzenia EUDR, w tym śledzenie źródła materiału, ocenę ryzyka wylesiania, weryfikację pochodzenia z legalnych źródeł oraz dokumentację całego łańcucha dostaw.
Przyjęte przez Parlament Europejski zmiany zakładają także pewne ułatwienia dla firm. Obowiązek składania oświadczeń o należytej staranności pozostaje po stronie podmiotów, które jako pierwsze wprowadzają dany produkt na rynek UE. Natomiast podmioty niższego szczebla – znajdujące się w środku łańcucha dostaw – nie muszą już powielać oświadczeń, ale jedynie przekazują dalej numery referencyjne powiązane z już złożonymi oświadczeniami. Wprowadzono także nową kategorię drobnych producentów pierwotnych (np. rolników lub leśników), którzy zamiast każdorazowego oświadczenia będą składać jednorazową deklarację uproszczoną. Zmiany uzgodnione w grudniu nie są jeszcze ostatecznym kształtem systemu. Komisja Europejska do końca kwietnia 2026 roku ma zaproponować kolejne uproszczenia i zmiany w ramach przeglądu EUDR.
– Jeśli chodzi o eksport i wewnętrzne rynki unijne, prawo to zostanie znacznie uproszczone, dalej będzie się skupiało na siedmiu głównych surowcach, takich jak drewno, kakao czy soja – tłumaczy Jakub Wicher.
W Polsce regulacją EUDR objętych będzie ponad 120 tys. przedsiębiorstw.
![Firmy w coraz większym stopniu opierają swoją działalność na analizie danych w czasie rzeczywistym. Systemy do jej obsługi nie wymagają specjalistycznej wiedzy IT [DEPESZA]](https://www.dla-kobiet.info/uk/wp-content/uploads/2023/05/adobestock-245119496-150x150.jpeg "adobestock-245119496")
